Rokfeller Fondu

Rokfeller Fondu
Rockefeller Foundation
Növü	501(c)(3) təşkilatı[d]
Yaranma tarixi	1913
Rəsmi dili	ingilis dili
Mərkəzi	Nyu-York
Qurucusu	Con Rokfeller
rockefellerfoundation.org
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Rokfeller Fondu (ing. Rockefeller Foundation) — Beşinci prospekt, 420, Nyu York ünvanında yerləşən amerikan özəl fondu və xeyriyyəçi tibbi tədqiqat və incəsənəti maliyyələşdirən təşkilat.^[1] ABŞ-da Karnegi Korporasiyasından sonra ikinci ən qədim xeyriyyə təşkilatı olan fond, 2015-ci ildə ümumi ianəyə ABŞ-ın 39-cu ən böyük fondu idi.^[2] 2016-cı ilin sonuna qədər aktivlər 4,1 milyard ABŞ dolları (2015-ci ildən bəri dəyişmədi), illik qrantlar isə 173 milyon dollar təşkil edib.^[3] İƏİT-nın məlumatına görə, fond 2021-ci ildə inkişaf üçün 283,9 milyon ABŞ dolları ayırıb.^[4] Fond cari dollarla 14 milyard dollardan çox vəsait ayırıb.^[5]

Fond Standard Oil maqnatı Con Rokfeller və oğlu, həmçinin onların əsas biznes məsləhətçisi Frederik Taylor Qeyts tərəfindən 1913-cü il mayın 14-də, nizamnaməsi Nyu-York ştatının qanunverici orqanı tərəfindən verildiyi zaman başlamışdır.^[6]

Fondun 1930-cu illərdən etibarən beynəlxalq nüfuzu və qlobal qeyri-hökumət təşkilatlarına böyük təsiri var. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı, fondun insanları öyrənmək və müalicə etmək üçün həkimləri xaricə göndərən Beynəlxalq Sağlamlıq Bölməsindən nümunə götürür. Milli Elm Fondu və Milli Səhiyyə Agentliyi da Rokfeller tərəfindən maliyyələşdirilən iş əsasında modelləşdirilmişdir.^[7] O, həmçinin Birləşmiş Millətlər Təşkilatının dəstəkçisi olub.

2020-ci ildə fond qalıq yanacaqdan imtina edəcəyini vəd etdi, çünki ianə əsasən Standard Oil tərəfindən maliyyələşdirilirdi.^[8]

Fondun həmçinin 1930-cu illərdə yevgenikaya dəstək, habelə beynəlxalq sahədə işlərindən irəli gələn bir sıra qalmaqallar da daxil olmaqla, mübahisəli tarixi var. 2021-ci ildə fondun prezidenti tarix ilə hesablaşmağı, kapital və inklüzivliyi mərkəzləşdirməyi öhdəsinə götürdü.

1. ↑ "Company Overview of The Rockefeller Foundation". Businessweek. 22 October 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 April 2013.
2. ↑ "Foundation Stats". The Foundation Center. October 2014. 2016-05-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-08-14.
3. ↑ "Financial Statement 2016" (PDF). The Rockefeller Foundation. June 21, 2017. 2018-01-12 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-01-12.
4. ↑ "Rockefeller Foundation | Development Co-operation Profiles – Rockefeller Foundation | OECD iLibrary". www.oecd-ilibrary.org (ingilis). 2023. 2023-10-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-01.
5. ↑ "The Rockefeller Foundation Timeline". 2007-02-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
6. ↑ "Research Library – The Rockefeller Foundation" (PDF). 2012-10-30 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-05-26.
7. ↑ "Global Forum on Human Development" (1999). As model for UN organizations, pp.64-5.
8. ↑ Egan, Matt. "Exclusive: A $5 billion foundation literally founded on oil money is saying goodbye to fossil fuels". CNN. 18 December 2020. 2022-09-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-18.